Çocuklarla yapılan psikoterapinin yetişkinlerle yapılandan farklı olduğunu bu alanda çalışan herkes bilir. Yetişkinlerle karşılıklı oturur ve onları konuşmaya cesaretlendiririz. Aynı yöntemin çocuklara uygulanması ise onların kendileriyle ilgili bir şey anlatmamalarına ve kısa bir süre sonra sıkılıp sessizce oturmalarına veya konuşsalar bile önemli konulardan uzaklaşmalarına yol açabilir.

    Eğer çocukların kendileriyle ilgili zor konular hakkında bizimle rahatça konuşmalarını istiyorsak, sözel becerilerimize ek olarak, bazı yöntemler kullanmamız gerekir. Oyuncaklar, oyun hamuru, çeşitli sanatsal etkinlikler ve oyunlar yardımıyla onlarla ilişki kurabiliriz. Diğer bir seçenekte öyküleri kullanmak ya da çocukla hayali bir yolculuğa çıkmak olabilir. Çocuğun terapötik açıdan yarar görebilmesi için, sözel terapi becerilerinin yanı sıra, sözü edilen bu yöntemlerin ve uygun araçların kullanılması gerekmektedir. Sonuçta terapistlerin amacı, çocuğa terapötik değişimi sağlayacak bir ortam sunmaktır.

    Çocuklarla psikoterapötik görüşme yapabilmek için, terapinin doğasını ve amacını anlamış olmak önemlidir. Bu amaçların ne olduğuna ve nasıl gerçekleşebileceğine dair düşüncelerin, açık ve net olması gereklidir. Amaçların başarılması, kullanılan araçların ve çalışma şeklinin yanı sıra, çocuk-terapist ilişkisine de sıkı sıkıya bağlıdır.

    Peki çocuklara yönelik terapinin en önemli amaçları neler olmalıdır? Bu soru da etik açıdan önemli başka bir soruyu doğurmaktadır. Terapötik amaçlar, kimler tarafından belirlenmelidir? Terapist, anne baba, velayet haklarına sahip olanlar ya da çocuk tarafından mı?

    Bu soruların bir çırpıda yanıtlanması güçtür. Bu nedenle amaçlar dört farklı düzeyde ele alınır:

       *Birinci düzey amaçlar – Temel Amaçlar; terapiye başvuran tüm çocuklar için geçerli olup, aşağıdaki şekilde sıralanabilir;

• Çocuğun acı veren duygusal sorunlarla baş edebilmesini sağlamak
• Çocuğun kendi düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını uygun şekilde ifade etmesine olanak sağlamak
• Çocuğun kendisi hakkında olumlu duygular geliştirmesini sağlamak
• Çocuğun sınırlılıklarını ve güçlü yönlerini kabul etmesini ve kendisini iyi hissetmesini sağlamak
• Çocuğun olumsuz sonuçlara yol açan davranışlarını değiştirmesini sağlamak
• Çocuğun dış dünyada (örneğin evde veya okulda) rahat ve uyumlu bir şekilde işlev görmesini sağlamak
• Çocuğun gelişimsel aşamaları tamamlayabilmesi için gereken fırsatları, en üst düzeye çıkartmak
• Psikolojik dayanıklılığını arttırmak ve genel iyilik halini geliştirmek için çocuğu desteklemek

        *İkinci Düzey Amaçlar- Anne Babanın Amaçları; bu amaçlar anne babalar tarafından belirlenir. Bunlar anne babanın kendi gündemleriyle ilgilidir ve genelde çocuğun o anda var olan davranışlarını temel alır. Örneğin çocuk altını ıslatıyorsa, anne babanın amacı bu davranışın ortadan kalkması olacaktır.

        *Üçüncü Düzey Amaçlar – Terapist Tarafından Belirlenen Amaçlar; bu amaçlar çocuğun getirilme nedenine bağlı olarak, terapist tarafından belirlenen varsayımları içerir. Örneğin altını ıslatan çocuk için terapist, alt ıslatmanın çocuğun duygusal sorunlarının bir sonucu olduğunu varsayabilir. Dolayısıyla terapistin amacı, bu sorunların üzerinde durmak ve çözümlemek olacaktır.

       *Dördüncü Düzey Amaçlar – Çocuğun Amaçları; çocuklar genellikle terapiden ne beklediklerini ve neyi konuşmak istediklerini ifade etmekte güçlük çekerler. Çocuğun görüşmeye getirdiği konular terapistin varsayımları ile bazen örtüşür bazen de örtüşmez. Örneğin, terapist, görüşmeye çocuğun güçlendirilmesine yönelik (3.düzey) bir amaç belirleyerek gelebilir. Ancak çocuk sıkıntıları ya da kayıpları hakkında konuşmak isteyebilir ve sorumluluk almaya hazır olmayabilir. Bu durumda terapist, çocuğun getirdiği konuya (4. düzey) yönelmelidir.

    Terapist her çocuğun yaşantısını biricik ya da kendine özgü olarak görmeli ve amaçlarını bu doğrultuda belirlemelidir. Çocuğun terapide neye gereksinimi olduğuna dair varsayımlarımız yanlış da olabileceğinden, bu varsayımların süreç boyunca sürekli gözden geçirilmesi, gerekli olduğunda da değiştirmeye açık olunması gerekmektedir. Çocuğun neye gereksinimi olduğunu fark etmek ise uygulama ve deneyim gerektirir.

    Terapi amaçları düzenli bir şekilde yürütülüyorsa, çocuğun amaçları kendiliğinden belirgin hale gelecektir. Eğer bu amaçlar, terapist ve anne babanın amaçları arasında gözden kaçırılmadan fark edilirse, anne babalarla yapılan terapi sürecinde de ele alınabilir.

Çocuk Psikoterapisi (5. Basımdan Çeviri / Ekim 2019) – Nobel Akademik Yayınclık

Çeviri Ed: Prof.Dr. Gülsen Erden – Psk.Dr. Çiğdem Kudiaki

ISBN: 978 – 605 – 033-025-0