Ebeveynlerin çoğu, ne yaptığını düşünmeden, savruk ve tepkili davranır. Yeni bir ev, araba, çamaşır makinesi almadan önce oturup uzun uzun düşünmenize rağmen, çocuklarımız yetiştirirken ne yaptığınızı düşünmeye zaman ayıramıyor olabilirsiniz.

Çocuk büyütürken benimsenmesi gereken yararlı tavırlardan biri, ne yaptığınızın farkında olmanızdır. Bu, büyük resmi gözden kaçırmamak anlamına gelir. Farkında olduğunuz zaman, rastgele değil, kasten ve bilinçli hareket etmiş olursunuz. Ne yaptığınızın farkında olmanız, sıkıcı olduğunuz ya da içten veya doğal olamayacağınız anlamına gelmez. Tam tersi, böyle olduğunuz sürece, çocuğunuzla varmak istediğiniz yere odaklandığınız anlamına gelir. Ebeveynliğinizin varış noktası, yani şefkatli, eşsiz, özgüvenli yetişkinler yaratmak önemli olan tek şeydir.

Farkındalığın Üç Türü

Ebeveynlerin farkında olması gereken üç durum vardır.

• Hareket etmeden önce, yapmak istediğiniz şey üzerinde düşünmek için çok vaktinizin olduğu durumlar: Bunlar, çocuğunuzun gideceği ortaokulu seçmek, tenis oynamaya çok meraklı olan oğlunuzun tenis dersi almasına karar vermek gibi durumları içerir. Böyle durumlarda, önce araştırma yapıp sonra karar verirsiniz. İçgüdülerinizi devreye sokmazsınız.

• Hemen tepki vermek zorunda kaldığınız zamanlar: Böyle durumlar, 3 yaşındaki çocuğunuzun yaptığınız şeyi yemeyi reddetmesi, 13 yaşındaki çocuğunuzun gece arkadaşında kalmak isteyip sizi iş yerinizden araması gibi sorunları içerir. Başınıza böyle bir şey gelince, prensiplerinizi hatırlayıp onlara tutarlı bir tepki vermeniz gerekir. Fakat o vakte kadar farkındalığı yüksek bir ebeveyn olmayı alışkanlık haline getirdiğiniz için hemen ebeveynlik tarzınıza uygun bir yanıt verebilirsiniz.

• Tepkinizin tamamen dönüşümsel olduğu durumlar: Bu durumlar için, küçük çocuğunuzun marketteki şekerleri çok sevmesi, 11 yaşındaki çocuğunuzun 13 yaşındaki abisine vurması, ergen kızınızın yeni erkek arkadaşıyla müzik dinlemek için odasına çekilmesi gibi örnekler verebiliriz. Farkındalığı yüksek bir ebeveyn olmayı alışkanlık haline getirirseniz değerlerinize ve ebeveynlik tarzınızı örtüşen dönüşümsel tepkiler vermek, tereyağından kıl çekmek kadar kolay olacaktır.

Kimse, farkındalığı yüksek bir ebeveyn olarak doğmuyor. Düşünerek hareket etmek hayatın eğlencesini, rastlantısallığını yok etmek zorunda değil. Denemeye devam edin, kendinize fazla yüklenmeyin.

Kendi Gücünüzü Tanıyın

Düşünceli bir ebeveynseniz çocuğunuzun öz saygısını her zaman beslersiniz. Farkındalığı yüksek bir ebeveyn olarak şunları etkileyebilirsiniz:

• Çocuğunuzun kişiliği, ilgi alanları, özellikleri, zekası, tavırları ve değerleri.

• Çocuğunuzun sevdiği ve sevmedigi şeyler.

• Çocuğunuzun okuldaki, evdeki, arkadaşlarının yanındaki davranış şekli.

• Çocuğunuzun kibar ve düşünceli ya da yargılayıcı ve bencil olması.

Bu yüzden, çocuğunuzun sahip olabileceğini kişilik özelliklerini geliştirmesi için kendi etkinizden faydalanır. Yaptığınız her şeyin önemi büyüktür.

Ebeveynlik tarzınız nasıl olursa olsun, mizah anlayışınızı korumaya çalışın. Mizah, gerginliği dağıtır, moralinizi düzeltir, etrafınızdakilerin bakış açısını değiştirir. Dünya görüşünün üzerinde oynamalar yapıp gergin bir durumun büyük resimde komik görünmesini sağlayabilir. Kahkaha atmak sizi rahatlatır, kendinizi daha olumlu ve dengeli hissetmenize yardımcı olur. Bu yüzden her şeyin eğlenceli tarafını görmeye çalışarak gerginliğin, stresin nasıl eridiğini seyredin.

Olumsuz tavırlar patlak teker gibidir. Değiştirmeden bir yere varamazsınız.

Unutmayın ki çocuğunuz rol modeli sizsiniz. Çocuğunuz, tıpkı sizin gibi olmak için büyümek istiyor. Kaygılı bir ebeveynseniz bu enerjiniz çocuğunuza aktarılacaktır. Özgüvenli, rahat bir ebeveynseniz çocuğunuz size baktıkça kendine güvenli ve sakin olmayı öğrenecektir. Saygılı, kibar, sıcakkanlı, cömert insanlarsanız çocuğunuz da yüksek ihtimalle sizin gibi olacaktır. Kaba, yargılayıcı, saldırgan, soğuk bir insansanız da çocuğunuz (özellikle ergenlik döneminden önce) aynen öyle olmayı öğrenecektir. Bu yüzden, arabanın anahtarlarını bulamadığınızda eşinize sövmeye başlamaktansa kendinizi kontrol etmeyi öğrenin.

Otoritenizi belirlemekten çekinmeyin. Siz ebeveynsiniz. Sizin göreviniz sınırlar çizip bu sınırlara bağlı kalmak. Medyanın ya da çocuğunuzun arkadaşların etkisinin sizi güçsüz kaldığını söyleyip durmaktansa çocuğunuz üstünde güçlü, yol gösteren bir etkinizin olduğunu hatırlayın. Günümüzde çocuklar olumsuz pek çok dış etmene maruz kaldığı için, sizin yapacaklarınız artık daha önemli. Net, adil, tutarlı sınırlar çizin, çocuğunuzun televizyona ya bilgisayar oyunlarına erişimini kısıtlayın, neleri izleyebileceğine siz karar verin. Yorgun ya da gerginken herkesin performansı kötüdür. Bunun farkına varıp kendinizi affedin. Dengeli, özgüveni yüksek bir yetişkin yaratmak gerçekten zor bir iş. Doğru yaptığınız şeyler için kendinizi tebrik edin.

Mutlu Çocuklar Yetiştirmek -For Dummies(3. Basımdan Çeviri 2. Basım / Mart 2020)- Nobel Akademik Yayıncılık

Ed: Sue Atkins

Çeviri Ed: Fatma Melike Eşdur

ISBN: 978-605-9746-31-1