“Sessiz kitap” kavramını ilk defa duyuyorsanız aklınızdan “Sessiz/sözsüz kitap mı olur?” düşüncesi muhtemelen geçmiştir. Üstelik mağara resimleri, sessiz sinema, pantomim gibi “sessiz” anlatılan hikâyelere aşinayken nedir bu “sessiz kitap”lar?
Kelimeleri yetişkinlerin yükledikleri anlamlardan kurtarıp kendi kurgularını oluşturmaya fırsat veren, hikâyesini yazılı bir metin olmadan resimlerle anlatan edebi bir tür olarak karşımıza çıkıyor sessiz kitaplar.
Resimler aracılığıyla okuyucuyla ilişki kuran sessiz kitaplarda yazar aslında okuyucunun kendisi. Çocuğun aktif katılımına fırsat vermesi sayesinde kitapla bağ kurmasını kolaylaştıran ya da daha güçlü kılan sessiz kitaplar, özellikle kitap okumakla arası pek de iyi olmayan çocukları hatta yetişkinleri dahi kolayca içene çekiyor.
Sessiz kitap okumalarında bir metine bağlı kalmadan birbirinden farklı hikâyeler ortaya çıkıyor. Tabii belirli bir metin olmayınca hem çocukların yaratıcılıklarını hem de dil becerilerinin gelişimini destekliyor. Bunun yanı sıra resimler arası bağlantılar kurmak ve bunu anlamlı bir bütünlük halinde sunmak, çocukların bilişsel gelişimlerine de büyük katkı sunuyor. Üstelik oluşturulan hikâyeleri anlatmanın çocuğun özgüvenini destekleyecek çalışmalardan biri olduğu düşünülürse sosyal gelişimine katkısı da göz ardı edilemez. Hatta 2012 yılında İtalyan’ın Lampedusa Adasına gelen mülteci çocuklar için IBBY “Sessiz Kitap Projesi” başlattı. Uzun ve tehlikeli bir yoldan gelen kaygı, endişe dolu mülteci çocukların yeni yaşantılarına adaptasyon sürecinde sessiz kitapların gücünden faydalanıldı. Böylelikle görseller sayesinde çok kısa bir sürede hem yerel hem de mülteci çocuklar için ortak, herkesin bildiği bir dil oluştu ve herkes ortak bir paydada, aynı dille kurulan hayallerde buluşmuş oldu.
Tüm bu katkılarının yanı sıra her okuyucu için birbirinden farklı anlatılarla bambaşka dünyaların kapılarını aralıyor sessiz kitaplar. Aynı görseller ama bambaşka hikâyeler… Her defasında görsellerde yer alan farklı bir karakterin, figürün rolünün değiştirerek ya da farklı bir nesneyi kurguya dâhil ederek kaç hikâye anlatabilirsiniz? Sanıyorum yüzlerce… Belki de bu cevap bize bir sessiz kitabın yani sessizliğin ne kadar fazla kelimelerle, “sesle” dolu olabileceğini gösteriyor.
Eğer daha önce sessiz kitaplarla tanışmadıysanız işte size birkaç öneri:
*Dev Kuş Ferdo- Andreja Peklar
*Dalga-Suzy Lee
*Boşluk- Anna Llenas
Sema ATEŞ
KAYNAK:
https://www.ibby.org/awards-activities/activities/silent-books/
https://www.ibby.org/fileadmin/user_upload/Silent_Books_ENG.pdf