Çocuklarda mahremiyet eğitimi ne zaman başlar? Bu konuda neler yapmalıyız? Nasıl bir ilerleme kaydedebiliriz? Bu yazımızda Mahremiyet Eğitimi konusunu ele aldık.
MAHREMİYET EĞİTİMİ
Mahremiyet eğitimi, çocukların kendisinin ve diğer insanların özelinin/özel alanının farkına varması, sosyal hayatın içinde kendi özel alanını koruması, diğer insanların özeline saygı duyması, kendisi ile çevresi arasında sağlıklı sınırlar koyması gibi bilgileri içerir. Mahremiyet eğitimi cinsel eğitimden daha kapsamlı bir kavramdır. Cinsel eğitim, çocuğun kendi cinselliğini tanıması, gelişim sürecinde cinsellikle ilgili yaşayacağı fiziksel ve duygusal farklılıkları öğrenmesi yanında, anne babasına sorduğu cinsellikle ilgili soru ve cevapları kapsar. Bu eğitim anne baba tarafından verilir ve çocuğun ruhsal ve cinsel açıdan korunması adına çok önemlidir. Mahremiyet eğitimi alan çocuklar kendi özel alanını bilir, bu alanını korur ve başkalarının özel alanlarına da saygı gösterir. Bu durum aynı zamanda çocuğun sağlıklı bir kişilik gelişimine zemin hazırlar.
MAHREMİYET EĞİTİMİ NE ZAMAN BAŞLAR?
Çocuklarda mahremiyet 18.aydan sonra değerlendirilebilir bir hal alır. Fakat aslında mahremiyet eğitimi;
Çocuğunuzu emzirirken, çocuk emmeyi bıraktığı an buna saygı gösterdiğinizde başlar.
Bebeğinizin ya da çocuğunuzun altını değiştirirken kafanızı çevirdiğiniz zaman başlar.
Kendisine dokunulmasını istemediği zaman, sizi reddettiği anda ona saygı duyduğunuz zaman başlar.
Çocuk; ‘Hayır, istemiyorum!’ dediğinde, ‘Peki, ihtiyaç duyduğun zaman buradayım.’ Dediğinizde başlar.
‘Ayıp! Neden öyle dedin, hadi git öpte barışın.’ demediğiniz zaman başlar.
Sonuç olarak; çocuğunuzda mahremiyet eğitimi onun alanına, isteklerine, arzularına, bedenine saygı göstererek başlar.
Çocuk yaptığı seçimlerde özgürdür. Başkasının mahremiyetini korumayı da, saygı duymayı da bu koşulda öğrenebilir. Yetişkinlerin, çocukların alanını ihlal ettikleri en önemli konulardan biri; onlardan habersiz veya dayatarak oyuncaklarının bir başka çocukla paylaşılması durumudur. Hatta ev ortamına gelen bir başka çocuğu, ona sormadan odasına sokup oyuncaklarla oynamasına izin verildiği zamanlardır.
E peki çocuğumuz hiç mi paylaşmayı öğrenmeyecek? Bu mu mahremiyet eğitimi?
( Paylaşma gibi karakter gelişimini etkileyen durumlar dayatılarak, sert bir üslup kullanılarak öğretilemez. Her şeyde olduğu gibi sevgi dili kullanılması gerekir!)
İhlal edilen bir başka durumda, kız ya da erkek fark etmeksizin özel bölgelerinin bir sevgi objesi olarak kullanılıp kullanılmadığıdır. Şu bilinmelidir ki; çocukların mahremiyetini korumak için önce kendi davranışlarımızı sorgulamak gerekir.
Çocuk, bir başkası ile (akraba, eş, dost vs.) iletişime geçtiğinde ona müdahale edip, nasıl davranması gerektiği konusunda sürekli ikaz edildiği taktirde ya da çocuğun adeta dili olunduğu zaman da bir ihlal söz konusudur. Çocuğun bir başkası ile iletişimini engellemek demek, onun kendisini korumasını engellemek demektir. İletişim kurmasına ve kendisini güvence altına almasına engel olunmuş olur.
Çocuklar duygularını yanlış yapa yapa ifade etsinler. Bağırsınlar, itiraz etsinler, hayır desinler.
Ebeveyni istediği zaman değil, çocuk istediği zaman ona dokunulsun.
Unutulmamalıdır ki; ‘Hayat evde başlar, mahremiyet de evde başlar!’
İlk olarak yapılması gereken çocukların sınırlarına saygı duyulmasıdır. Çocukların belli yaş dönemlerinde aldıkları bazı sorumluluklar vardır. Tuvalet eğitimi, kendi kıyafetlerini giyip çıkarması gibi vs. durumlarda çocuğa bakım verenin kendisine bağımlı olacak şekilde alıştırmaması gerekir. ‘Sen yapamazsın, beceremezsin.’ yerine, ‘Hadi bakalım bunu sen yap, bana ihtiyaç duyduğun zaman ben buradayım.’ mesajı verilmelidir. Çocuk belli dönemlerde bağımsızlaşmak istese dahi bu mesajın varlığını her zaman bilmek ister.
Çocuğa önce öğretim yapılmalıdır. Kendi bedenleri ile ilgili çocuklara sorumluluk verilmelidir. Örneğin; 5-6 yaş döneminde çocuk banyo ettirilirken özel bölgelerini kendisinin yıkaması teşvik edilmelidir. Böylelikle kendi bedeninin sorumluluğunu almayı öğrenecektir.
Çocuğun bedenine önce ebeveyn ya da bakım verenin saygı göstermesi gerekir ki o da bunu öğrenip, kendi bedenine saygı duyup koruyabilsin.
‘Annem/Babam benim bedenime saygı duyuyorsa, herkes bana saygı göstermek zorundadır.’
Çocuklar doğru ölçü ve sınırda hata yapa yapa öğrenirler. Üşümeyi deneyimlemeden, kalın giysiler giyemez. Kırdığı oyuncağının yerine hemen yenisi alındığında, kırdığının hata olduğunu bilemez. Yaptığı davranışın sonucunu gören çocuk; hem haklarının korunduğunu biliyor, hem de hayatın içerisinde doğru davranışı deneyimleyerek öğrenmiş oluyor. Örneğin dağınıklığın dahi düzeni vardır. Sizin için anlamsız, çocuklar için anlamlı bir düzen.
Eğer ebeveyn, çocuklar onlara izin verdiği ölçüde dokunursa çocuk bu duruma herkesin saygı duyması gerektiğini öğrenecektir. Ve kendisine izinsiz dokunan birine ‘HAYIR!’ diyebilecektir.
Mahremiyet eğitimi verilirken bazı adımlar takip edilmelidir:
1.Adım: Özel Bölge Tanımlama
2.Adım: Odanıza İzin Alarak Girmesi Gerektiğini Öğretme
3.Adım: Tuvaletin Kapısını Kapalı Tutması Gerektiğini Öğretme
4.Adım: Çocuğun Özel Alanlarına Saygılı Olma
5.Adım: Çocuğun Cinsel Organlarını Sevgi Objesi Yapmama
6.Adım: Ebeveynle ve Kardeşle Yatakları Ayırmak
7. Adım: Özel Alan İhlallerine Tepkinizi Belli Etme
Mahremiyet eğitimini alan çocuklar kendi özel alanını bilir, bu alanını korur ve başkalarının özel alanlarına da saygı gösterir. Bu durum, aynı zamanda çocuğun sağlıklı bir kişilik gelişimine zemin hazırlar.
Sevgili Anne-Babalar, bugün itibariyle yapılan her yanlış davranışın telafisi var. Şimdi bu telafi için evlatlarınızla iletişime geçme vakti;
‘Kızım ya da oğlum; ben senin bedenine, hayatına, seçimlerine saygı göstermek istiyorum. Saygı göstermek için bundan sonra çaba sarfedeceğim. Ama hayat maalesef böyle değil. Hayatın içerisinde senin istemediğin davranışlarla sana davranan insanlar olabilir, sana istemediğin halde dokunmak isteyen insanlar olabilir ya da seni iyi hissettirmeyen insanlar da olabilir. İşte bu gibi insanlarla karşı karşıya kaldığında onlara ‘HAYIR’ de. Onlardan rahatsız olduğunu söyle ve bunu söylerken asla ‘KORKMA!’. Çünkü ben her zaman yanında olamasam da senden haberim olacak, senin nereye gittiğinden, kimlerle beraber olduğundan haberim olacak. Ben her zaman senin yanında olduğumu asla unutma!’