Parmak emme çocuklarda üç-dört yaşlarına kadar görülebilen normal bir durumdur. Hemen hemen bebeklerin tümünde görülür. Emme bebeklerin doğuşta sahip oldukları en güçlü reflekslerden birisidir. İlk aylarda görülen parmak emme bir alışkanlıktan değil, emme ihtiyacından kaynaklanmaktadır. Emme ihtiyacı karşılanan bebeklerin parmak emmeleri daha seyrek görülmektedir. Özellikle, biberonla beslenen bebeklerde sütünü kısa sürede bitirdiği için emme ihtiyacı tam olarak giderilememiş olur. Bu yüzden, bebek doyurulmayan emme ihtiyacını parmak emerek telafi eder. Ayrıca, biberon ya da memenin çok erken ya da birdenbire ve zorla kesilmesi de parmak emmeye neden olabilir.

Parmak emme bebeklerde diş çıkarma dönemlerinde başlayabilir. Çocuklar pamak emmeyi genelleştirerek oyuncak, battaniye vb. eşyaları da emebilir. Ya da parmak emmeye saçlar, kulaklar, battaniye ucu ile oynama gibi hareketler eşlik edebilir.

Emme dürtüsü, uykuya dalarken, açken yalnız kalınca, duygusal yoksunluk durumlarında kendini daha güçlü hissettirmektedir. Sürekli parmak emme alışkanlığı psikolojik sorun ve gerginliklerin bir sonucu olarak gelişebilir. Bazı çocuklar zorlukla karşılaştıklarında sıkılma ve utanma belirtisi olarak parmak emmektedirler.

Parmak emme genellikle dört yaşına doğru kaybolur. Beş altı yaşlarında sona ermesinde de bir sakınca görülmemektedir. Ancak, sürmesi halinde dişlerde ve çenede deformasyona neden olabilir.

Bebeklerde parmak emmeyi önlemek için bebeğe yeterince meme ve emzik emme olanağı verilmelidir. Biberonla beslemede küçük delikli emzikler kullanılmalıdır. Emme dürtüsü uykuya dalarken kendini daha güçlü hissettirdiği için bu esnada bebeğe biberon, meme veya yalancı emzik verilerek bu gereksinimi giderilmelidir. Bebek sallanarak, pişpişlenerek uykuya dalması kolaylaştırılıp, emme gereksiniminin ortaya çıkması engellenebilir.

Anne baba telaşa kapılmamalıdır. Konunun üzerinde sürekli durmaktan kaçınmalıdır. Çözüm amacıyla çocuğu eleştirmek, utandırmak, alışkanlığı yüzünden dikkatleri çocuğun üzerinden çekmek doğru değildir.  Parmağını emdiği zaman “parmağını emme” şeklinde uyarılarda bulunulmadan çocuğun ilgisi başka yöne çekilmelidir. Örneğin çocuğa “haydi, oyuncaklarınla oynayalım” gibi.

Dört- beş yaşına geldiği halde hala parmak emen çocuklara bunun bebeksi bir davranış olduğu, başkalarının gözüne hoş gözükmeyeceği basit bir dille anlatılabilir. Çocuğun parmak emme davranışı baskı ile önlenirse tik, tırnak yeme, kekemelik gibi durumlar ortaya çıkabilir. Zorlamak, elini bağlamak, acı sürmek durumu daha da kötüleştirir.

Çocuk ilgi çekmek amacıyla parmak emebilir. Örneğin yeni bir kardeşin doğumuyla çocuk kaybettiği ilgiyi yeniden kazanmak için parmak emme, tırnak yeme, emeklemek gibi davranışlar gösterebilir. Bu durumda çocuğa zaman ayrılmalı, sağlıklı davranışları üzerinde durulmalı, evde önemli biri olduğu hissettirilmelidir. Ancak uzun süren parmak emme, çocuksu konuşma ve yatağa işeme gibi belirtilerle birlikte görülüyorsa genel bir olgunlaşma yetersizliği düşünülebilir. Bu durumda bir uzmana danışılmalıdır.

Çocuk Gelişimi ve Ruh Sağlığı (4. Baskı /Ocak 2020) - Nobel Akademik Yayıncılık

Ed: Prof.Dr. Fatma Gül Cirhinlioğlu