Azimli olmak, görevlerimiz bizi zorlayıp hayal kırıklığına uğratabilecek olsa da ve hatta iyi sonuçlar olacağı garanti olmasa da sabırla bunlar üzerinde ısrarcı olmamız gerektiği anlamına gelir. Amaçlarımızı belirlemek ve onlar için azmetmek gibi becerilerimiz yaşla beraber gelişir fakat ön lobların yeterli olgunluğa ulaşamamasından ötürü, çocuklar büyürken bazı görevleri tamamlamada zorluk yaşayabilirler. Gelişmekte olan bir beyin birçok faktör tarafından şekillenir. Ön lobların gelişmesi uzunca bir zaman aldığından, hayat boyu sürecek olan azimli olmak ve diğer öz düzenleme becerilerini geliştirmeye sizler yardımcı olabilirsiniz.

Azimli Olmayı Geliştirmek İçin Stratejiler

Azimli ve disiplinli bir çocuk yetiştirmek için nazik ve duyarlı ebeveynler olmak şarttır. Çocuğunuzun sonuca, yani kaybetme ve kazanmaya odaklanmasından ziyade çabalarının övülmesi, çalışmanın kıymetli olduğunu görmesini sağlar ve ne olursa olsun azmetmesine yardım eder. Fakat azimli olmak ve sizin desteğinizle başarmanın yanında, başarmak istedikleri şeyleri sonuçlandırabilmeleri için çocuklar genellikle somut stratejilere ihtiyaç duyarlar.

Plan yapın ve gerekli bilgileri toplayın

Çocuğunuzun projelerinde onunla beraber plan yapıp ona hangi malzemelerin gerekli olacağına karar vermesinde yardım edebilirsiniz. Büyük işlerin parçalara bölünerek daha kolay tamamlanacağını ona açıklayın. Örneğin; karmaşık bir matematik sorusunda, soru parçalara bölünerek yazılabilir ve sorunun ilk parçası tamamlanıp ikinci parçasına geçiş yapılabilir. Büyük ödevlerde, çocuğunuzla birlikte oturup ödev için gerekli olan bütün parçalar hakkında beyin fırtınası yapın ve projeyi daha küçük alt hedeflere ayırın.

Zorlukları önceden belirlemek ve çocuğunuzu önerilerle yönlendirmek, onun zaman çizelgesini ve iş yoğunluğunu yönetilebilir hâle getirir. Bunun ardından belirli tarihlerde tamamlanması gereken çalışmalarının parçalarını gösteren görsel bir programı birlikte oluşturun. Teknolojiye meraklı olan çocuklar, hatırlatma alarmları eklenmiş bir cep telefonu ya da bilgisayarda buna yönelik bir program oluşturmayı tercih edebilirler.

Mola verin

Belirli molalar oluşturmak, çocuğunuzun bu molaların ne zaman olacağını ve ne zaman biteceğini bilmesini sağlar. Çocuğunuzun ne zaman mola vereceğini ve bu molanın ne kadar süreceğini bilebilmesi için bir zaman ayarlayıcı kullanmak yararlı olabilir. Dikkatini vermekte zorluk yaşayan çocuklar sık molalara, daha açık yönergelere ve daha fazla alt-küçük hedefe, tek seferde büyük görevlere kolay odaklanabilen çocuklardan daha fazla ihtiyaç duyacaklardır. Düzenli ve kaliteli bir uyku, dikkati yoğunlaştırmak ve azmedebilmek için de önemlidir.

Moladan sonra işinizin başına dönün

Her ne kadar mola vermek azmin daha uzun süre sürmesini sağlasa da bunun aşırıya kaçmamasına dikkat edin. Çocuğunuzun enerji seviyesini gözlemleyebilmek için elinizden gelenin en iyisini yapın. Böylelikle kaç çalışma oturumunun onlar için uygun olduğunu anlayabilirsiniz. Planı ilk aşamada,  birkaç günlük ya da haftalık olarak bölmek, yorgunluğu azaltmaya yardımcı olabilir.

Durun ve problemi farklı bir açıdan düşünün

Engeller ortaya çıktığında çocuğunuzu durması, yaptıklarını gözden geçirmesi ve problemi farklı açıdan düşünmesi konusunda cesaretlendirin. Çocuğunuz büyük olasılıkla bu kısımda sizin yardımınıza ihtiyaç duyacaktır. Ne kadar yardım gerektiğine bağlı olarak çocuğunuza önerilerde bulunmalı veya doğrudan model olmalısınız. Örneğin,  çocuğunuz konuşma metni hazırlarken takıldığında dinleyicilerin ilgisini çekecek fikirleri söylemeniz veya nasıl yazılacağı konusunda ona model olmanız gerekebilir.

Yeni bir plan yapın

Özellikle okul ödevi gibi bir görev için çocuğunuzla birlikte yeni bir plan yaparsanız bunu görsel bir programla eşleştirmeniz hedeflerinizin ve son tarihlerin netleşmesini sağlar. İleride beklenildiği gibi gitmediğinde planı değiştirmenin de mümkün olacağını ona açıklayın.

Yardım edin

Çocuklar küçük işleri veya okul projesini tamamlamak için tüm adımları otomatik olarak bilemeyeceklerdir. Bazı çocuklar büyük görevleri iyi idare edebilirken birçoğu planlama, parçalara bölme ve mücadele etme konusunda zorluk yaşar. Eğer erken dönemden itibaren çocuklarınıza görevlerini nasıl böleceklerini ve alt hedefleri gerçekleştirmede nasıl azmedeceklerini öğretirseniz o zaman çocuğunuzun beyninin başarmak için kendi başına modeller üretmeye başlama olasılığı artacaktır. Sizden öğrendiği öğrenme adımları bu tarz düşünmeyi desteklemektedir ve bu yüzden çocuğunuzu ihtiyacı olduğunda yardım istemesi konusunda cesaretlendirin.

Zorlukları birlikte aşın

Çocuğunuz bir şeyi yapmayı tamamıyla reddettiğinde bu azimsizliğin sebebini merak edebilirsiniz. Görevlerimiz çok ve zor olduğunda ister 8 yaşında ister 48 yaşında olalım çoğumuz onları yapmamayı tercih ederiz. Fakat çoğu kez çocuklarda motivasyon eksikliği, nereden başlayıp nasıl devam edileceği konusunda emin olmamaktan kaynaklanmaktadır. “Çocuğum ödev yapmayı sevmiyor.” diye endişelenmek yerine hangi adımların yapılması gerektiği ve bunların ne zaman ve nasıl yapılacağı hakkında net bir süreç tasarlayarak bazı dirençlerini azaltabilirsiniz.

Örneğin,  yatak odası temizliği için şu adımları belirleyebilirsiniz: 1) Oyuncakları kutulara koy, 2) Kirli kıyafetlerini sepete at, 3) Yatağını topla.

Unutmayın ki çocuklar gördüklerini model alırlar. Temizlik yapma veya evde ofis işlerini tamamlama gibi kendi işlerinizde zorluk yaşadığınızda olumlu bir tavırla çalışmaya azmedin. Evdeki herkes aynı zamanlarda çalıştığı için zorlukları birlikte aştığınızı düşünün.

Her ihtimalde, çocuğa disiplin eğitimi vermek ve azimli bir çocuk yetiştirmek için en iyi kaynak sizsiniz. Ancak çocuğunuz organize etmede ve planlamada, görevlere odaklanmada veya duyguları yönetmede sıkıntılar yaşamaya devam ediyorsa psikolojik danışman, psikolog ya da psikiyatrist gibi uzmanlardan yardım alabilirsiniz.

• Bu yazı, Nobel Çocuk Yayınevi tarafından yayımlanan Azimli Yapışkan isimli çocuk kitabından derlenmiştir.

Kitap Önerisi