Bu yazımızda dikkati ve dikkati dağıtan unsurlarla, dikkati toplamak için yapılması gerekenleri inceledik.
Bütün duyularımızı ve düşüncelerimizi bir noktaya, bir duruma odaklayabilme haline dikkat denir; farkında olma, algılama, uyanık ve tetikte olma hali de denilebilir. Dikkat hem akademik anlamda, hem de hayat akışı içerisinde oldukça önemlidir. Etkili ve kalıcı öğrenmenin de en önemli unsurlarından bir tanesidir. Dikkatini kullanmakta ve devam ettirmekte zorlanan ve odak sıkıntısı yaşayan insanlar hayatın birçok alanında zorlanmaktadır. Bu konu çocuklar açısından öğrenmeyi dolayısıyla da akademik başarıyı etkilemesi açısından oldukça önemlidir. Dikkati toplamadan yapılan çalışmalar öğrenci açısından verimli olmadığı gibi, öğrencide ders çalışmaya karşı isteksizlik ve özellikle bıkkınlık oluşturmakta; bunun yanında da hem ebeveynler hem de öğretmenler için oldukça zorlayıcı ve yorucu bir süreç olmaktadır. Dikkat sadece öğrenme üzerinde değil, davranış edinmede, algılama ve hatırlama süreçlerinde, iletişim yeteneklerinin ve problem çözebilme becerilerinin geliştirilmesinde de önemli bir role sahiptir. Ancak özellikle küçük çocuklarda dikkat konusunda sıkıntılar görülebilmekte ve kolayca dikkatleri dağılabilmektedir.
Dikkati Dağıtan Faktörler Nelerdir?
Dikkatin dağılmasına etkili olan faktörler dışsal ve içsel olmak üzere ikiye ayrılır.
*Dışsal Faktörler; bireyin kendi dışındaki etkenlerdir. Çalışma ortamında bulunan telefon, tablet, televizyon gibi aletler, sesler, müzik, afiş / poster vs., diğer insanların varlığı, havanın güzel olması vs.
*İçsel Faktörler; bireyin kendisinden kaynaklanan faktörlerdir. Örneğin; açlık, yorgunluk, uykusuzluk, konunun ilgi çekici olmaması dolayısıyla da sıkılmak, başarısızlık düşünceleri, kişisel kaygılar, hayal kurma, ders dışı konuları düşünmek vs.
Dikkati Toplamak İçin Neler Yapılabilir?
Öncelikle aç ve uykusuz olmamaya özen gösterilmeli. Doğru gıdalarla doğru beslenme düzenine ve yeterli uyku saatlerine sahip olmak dikkat için oldukça önemlidir.
Çalışılan ortamın sessiz, yeterince aydınlık, havalandırılmış, düzenli ve fazla eşyalardan arındırılmış olması gerekmektedir.
Dikkat dağıtıcı nesneler olan televizyon, telefon, tablet gibi eşyaların çalışma ortamında bulunmaması
Mola saatlerine özen gösterilmeli ve özellikle çocuklara oyun oynamaları için zaman tanınmalıdır.
Gelecek için bir hedef belirlemek dikkati özellikle derse odaklamak açısından yine oldukça önemlidir. Bu durum yetişkinler için de geçerlidir.
Ders çalışırken konuları bölmek, tekrarlar yapmak yine dikkati yoğunlaştırmakta oldukça önemlidir.
Çalışırken ya da kitap okurken önemli yerlerin altını çizmek ya da fosforlu kalemler kullanmakta dikkati odaklamakta yardımcı faktörlerdendir.
Çalışma süresi kontrol edilebilir ve uyulabilir olmalıdır. Yani öğrencinin uyabileceği periyotlarla ki bu değişkendir (kimi öğrenci için 40 dk., kimi öğrenci için 1 saat) süre belirlenmelidir.
Eğer kişisel kaygılar varsa ve bunun dikkati dağıttığı fark ediliyorsa ebeveynle, öğretmenle, arkadaşla veya bir uzmanla paylaşmak gerekmektedir.
Ara ara çocukların spor, resim, müzik gibi faaliyetlere yönlendirilmesi yoğun olarak görsel, işitsel, dokunsal dikkat alanlarına yoğunlaşmasını sağlamaktadır.
Anne babaların çocuğa rol model olmaları oldukça önemlidir. Çocuğa ders çalış derken aynı ortamda televizyon izlemek ya da telefonla oynamak çocukların derse ilgilerini azaltacaktır.
Dama, satranç, puzzle, kelime oyunları vs. gibi oyunlar çocuklarda dikkati artırmada fayda sağlamaktadır.
Her yaş grubuna uygun şekilde bulunan dikkat geliştime setlerinden faydalanılabilir.
Hatalı ebeveyn tutumları da çocukların dikkat ve konstantrasyonuna olumsuz bir şekilde etki etmektedir. Baskıcı bir tavır sergilemek, gerçekçi olmayan beklentilerde olmak, çocuğun yerine karar vermek ve ona söz hakkı tanımamak, katı ve otoriter tutumlar sergilemek ya da bunların aksine fazla rahat, ilgisiz ve kayıtsız olmak başlıca faktörlerdendir.
Ev içinde yaşanan olumsuz durumlar, ebeveynler arasındaki çatışmalar da çocuğu dolayısıyla dikkatini etkilediği için çocuklar mümkün olduğunca bu tür ortamlardan uzak tutulmalıdır.