Bu şekillenmenin nasıl olduğunu, araştırmacıların belirlediği farklı anne-baba tutumlarını başlıklar halinde inceleyerek anlayabiliriz.

Otoriter Anne-Baba Tutumu

Bu tutuma sahip ebeveynler, çocuklarına onların kontrolünü sağlamak amacıyla katı kurallar koyar ve bu kurallara uyulmadığında dövme, bağırma, korkutma gibi ceza yöntemlerini tercih eder. Bu ortamda yetişen çocuklar çekingen, korkak, boyun eğen, gücü yetmediğinde isyankâr ve gücünün yettiğine karşı saldırgan olabilir. Otoriter olan bu tutum, çocuğun pasif olmasına neden olmakta ve çocuğun özgüvenini, öz saygısını, bağımsızlığını girişkenliğini olumsuz şekilde etkilemektedir.

İlgisiz ve Kayıtsız Anne-Baba Tutumu

Ebeveynler eğer çocuklarına karşı ilgisizse, çocuklarının maddi ve manevi ihtiyaçlarını sürekli ihmal eder. Çocuklar kontrolsüzce kendi hallerinde hareket eder. Bu sebeple aile içi sağlıklı bir iletişim söz konusu değildir. Bu tutumların sonucunda çocuk kendini yalnız hissetmekte ve güven duygusu gelişmemektedir. Kendini yalnız hisseden ve güven duygusu gelişmeyen çocuk, kendini yönlendiremeyebilir ve kendine veya çevresine karşı zararlı hale gelebilir.

Serbest Anne-Baba Tutumu

Bu tutumdaki ebeveynler, çocuklarının yanlış ya da doğru hiçbir hareketinde kontrolcü davranmaz. Çocuk istediği şekilde hareket eder ve istekleri sürekli ebeveynler tarafından gerçekleştirilir.

Dengesiz ve Kararsız Anne-Baba Tutumu

Anne ve babanın ayrı ayrı verdiği ya da birinin zaman içerisinde verdiği kararlar tutarsızlık göstermektedir. Zaman zaman hoşgörülü, zaman zaman otoriter davranabilirler. Bu sebeple çocuk hangi ortamda ne şekilde bir davranış sergileyeceği konusunda kararsızlık yaşamaktadır.

Koruyucu Anne-Baba Tutumu

Anne ve baba çocuğu gereğinden çok fazla kontrol altında tutar, evdeki tüm ilgi sadece ve sadece çocuğun üstündedir. Çocuğun yanlış bir davranış sergileyeceğinden korkan anne ve baba sürekli çocuğun yerine kararlar alır ve yapması gerekenleri yapar. Bu sebeple de çocuk ileride yaşadığı sıkıntıların tek başına üstesinden gelmekte zorlanır.

Mükemmeliyetçi Anne-Baba Tutumu

Bu tutuma sahip ebeveynler, genellikle kendi içlerinde kalan istekleri çocuklarının hayatlarında görmek isterler. Çocuklarının ilgi, beceri, yetenek ve kapasitelerini tamamen göz ardı ederek her şeyi mükemmel şekilde yapmasını beklerler. Çocuğun üstünde her şeyi eksiksiz yapması için bir baskı vardır.

Demokratik Anne-Baba Tutumu

Çocuğun evde bir birey olarak kabul edildiği, anne-babanın çocuklarına karşı hoşgörü sahibi olduğu, çocuklarını desteklediği bir tutum olarak tanımlanabilir.  Ailede belli kurallar vardır ancak bu kurallar dayatma şeklinde değil, ailenin tüm bireyleri tarafından gönüllü benimsenen kurallardır. Ebeveynler, çocuklarının ilgi, ihtiyaç ve becerilerini göz önünde bulundurarak kendini gerçekleştirmesini, sorumluluk kazanmasını ve bağımsız bir birey olmasını amaçlar.

İzin Verici Anne-Baba Tutumu

Bu tutumda çocuğun üzerinde gerekli olan kontrol eksiktir. Çocuk oldukça özgür olarak hareket etmekte ve bu sebeple zaman zaman anne babasının ona karşı ilgisiz olduğunu düşünmektedir.

Psk. Dan. Şevval Pamuk

Doğa Okulları/Bandırma

Instagram: @psikolojikdanismanolmak

Referanslar

Aydoğdu, F. Ve Dilekmen, M. (2016). Ebeveyn Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi. 11(2).

Kaya, A., Bozaslan, H. Ve Genç, G. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Anne-Baba Tutumlarının Problem Çözme Becerilerine, Sosyal Kaygı Düzeylerine ve Akademik Başarılarına Etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 208-225.

Kaya, M. Ailede Anne-Baba Tutumlarının Çocuğun Kişilik ve Benlik Gelişimindeki Rolü.

Yamanoğlu, Ü. (2009). Çocuk Yetiştirmede Aile Modeli. Lisans bitirme tezi. Newport International University, İstanbul.