Kardeşler arası kıskançlık, çok çocuklu her ailenin hemen hemen ortak sorunu olan doğal bir durumdur. Ancak bu kıskançlığın, aile içinde huzursuzluğa sebebiyet verebilecek bir kardeşler arası çatışma durumuna dönmemesi ebeveynlerin elindedir. Durumu kontrol altına alabilmek için önerilerimize bir göz atın.

Çocuğuma hamile olduğumu ne zaman söylemeliyim?

Çocuğunuza kardeşi olacağını, gebeliğinizin riskli dönemi sona erince söyleyin. Gebeliğin ilk dönemleri düşük riskini de içerdiği için bu dönemin atlatılmasından sonra gebelik haberini paylaşmak daha uygun olacaktır. Gebeliği açıklarken seçeceğiniz dil ve sergileyeceğiniz tavır, ailenizi ilgilendiren diğer önemli konuları bildirirken takındığınız tavır ve dil ile benzerlik taşımalıdır. Çocuğunuzun yaşı küçükse doğum öncesi bunu anlaması biraz daha zor olabilir; çünkü bu yaşta çocukların soyut düşünme yetenekleri henüz gelişmemiştir. Küçük yaştaki çocuklara kardeşi olacağını hikâye anlatarak açıklayabilirsiniz.

Çocuğumu yeni kardeşe nasıl hazırlayabilirim?

Çocuğunuzla onun bebekliği ile ilgili anıları paylaşabilirsiniz. Bebeklik döneminde çekilmiş fotoğraflarına ve o dönemde almış olduğunuz kitaplara beraber bakın. Onunla ne kadar ufak göründüğü, o zamanlar yürüyemediği ve kendi kendine yemek yiyemediği hakkında konuşun. Aynı zamanda, gebeliğiniz esnasında doktor kontrollerine çocuğunuzu da götürmek ve karnınız büyüdükçe dokunmasına izin vermek, psikolojik olarak hazırlanması için yararlı olacaktır.

Doğum zamanı yaklaştığında neler yapmalıyım?

Çocuğunuzun yaşına göre yeni bir kardeşin gelişini biyolojik olarak da açıklayan. Doğum sonrası bebeğin ne büyüklükte olacağını ve bakım ihtiyaçlarını anlatın. Kardeşine yardım eden çocuğu anlatan bir hikâye kitabını bulmanız ya da bir uzmandan yardım alarak resimlemeniz gerekebilir. Ayrıca doğum vakti yaklaştığında, sizin doğum için hastanede olduğunuz sürece ona kimin bakacağını söyleyin.

Doğum sonrasında çocuğumun sorun yaşamamasını nasıl sağlayabilirim?

​Çocuğunuzun hayatındaki değişiklikleri en aza indirmeye gayret edin. Bu süreçte en önemli şey çocuğun bebekten önce sahip olduğu ilgiyi ve sevgiyi kaybetmemesidir. Bebek doğmadan önce neler yapıyorsanız aynı şeyleri devam ettirin. Eğer her gece anne çocuğu hikâye okuyarak uyutuyorsa yine aynısını yapmalıdır. Gerçekçi olmayan sözler vermeyin.

Kardeş Kıskançlığı Nasıl Önlenir?

• Çocuğun biricikliğinin vurgulanması önemlidir. Çocuğun ihtiyacı olan temel şey, eşit sevgiden çok, özel olduğunu hissettirecek yaklaşımdır. “En çok seni seviyoruz.” yerine, “Her ikinizi de ayrı ayrı çok seviyoruz.” demek gibi.

• Çocuğunuzun kardeşi hakkındaki olası olumsuz duygularını reddetmek yerine, bunları anlamaya ve kabul etmeye çalışın. Bebeğin anneye olan fizyolojik bağımlılığı nedeniyle, büyük çocuğa ayrılan zaman dilimi zorunlu olarak azalır. Bu durum, bebeğe karşı kızgınlık, kırgınlık gibi duyguların geliştirilmesine ya da bu tür duyguların ana-babaya yöneltilmesine yol açabilir. Çocuğunuzun bu duygularını yok saymak yerine oyun ya da resim aracılığıyla ifade etmesine olanak tanıyın.

• Bebeğe sürekli “bebek” demek yerine doğrudan adını söyleyin. İsmi ile hitap etmeye başlamak bebeğin bir nesne değil de canlı bir varlık olduğunu anımsatacaktır.

• Yeni doğan kardeşe yöneltilen ilgi yüzünden büyük çocuğunuzu ihmal etmeyin. En iyi niyetli misafirler bile sadece bebekle ilgilenip büyük çocuğu unutma eğilimi içindedirler. Yakınların yalnızca bebekle ilgilenmemelerini, büyük çocuğa da alışık olduğu tarzda ilgi ve sevgi göstermelerini söylemek, “Kardeşin doğunca senin pabucun dama atıldı.” gibi sözler söylememeleri konusunda uyarmak işe yarayacaktır. Yine aynı şekilde kardeşi doğduktan sonra çocuğa “Artık sen ablasın/abisin.” gibi cümleler kurulmamalı, onun da bir çocuk olduğu unutulmamalıdır.

• Yeni doğan bebeğinizi büyük çocuğunuza kötülemeyin. Bebek için söylenen “Ne kadar yaramaz; sürekli ağlıyor ve beni yoruyor. Sen hiç böyle yapmadığın için seni daha çok seviyorum.” gibi cümlelerden kaçının. Çünkü bu durum çocuk tarafından da inandırıcı bulunmayıp, tam tersine onu kandırmayı istediğiniz inancı verebilir ya da kardeşinin sevilmeyecek biri olduğunu düşünmesine yol açabilir.

• Kıskanmasın diye çocuğun sınırlarını gereğinden fazla esnetmeyin ve aşırı hoşgörü göstermeyin. Örneğin, önceden yalnız yatan çocuğunuzun sizinle yatmasını teşvik etmeyin. Çocuğunuz bebeğe zarar veriyorsa, aşırı tepki göstermeden, net ama sert olmayan bir uyarıda bulunun.

• Her çocuk için ayrı zaman ayırmanız çok önemlidir. Ancak bu zamanı eşit olarak bölmek yerine, çocuğun gereksinimine göre ayırmanız doğru olacaktır.

• Kardeşle beraber evdeki düzen farklılaşsa da, ebeveynlerinin ona olan duygularının hiçbir zaman değişmeyeceği anlatılmalıdır. Çocuk eğer kardeşini kendine yönelik sevgi ve ilgiyi yok edecek bir tehdit gibi algılamazsa, onu kabul etmesi de daha kolay olur. Bebek için seçilen isimde ve eşyalarda çocuğunuzun fikrini alarak aile bütünlüğü vurgulayabilirsiniz.

• Anne-babaların bilmeleri gereken en önemli şey kardeş kıskançlığının evrensel ve doğal bir duygu olduğudur. Çocuğun kardeşini, büyük ve değişmez bir mutluluk içinde kabul etmesini beklemek doğru değildir. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken önemli bir diğer nokta ise her şeyin eşit olmasına değil, adil olmasına çalışılmasıdır.

• Bu süreçte çocuğunuzda uzun sureli mutsuzluk, durgunluk, hırçınlık, öfke nöbetleri, uyku ve iştah sorunları yaşadığını görürseniz profesyonel bir destek alın. Bazı durumlarda çocuğunuz yeni kardeşe uyum sağlamakta zorluk yaşayabileceği için, yaptıklarınızın işe yaramadığını düşünüyorsanız, bir uzmandan destek almanın çocuğunuzun yaşadığı sorunlarla başa çıkabilmesine yardımcı olacağını unutmayın.

Psk. Tuba Erzan Kıran

Maya Psikoloji/İstanbul