Ebeveynler ellerinden gelenin en iyisini çocuklarının iyiliği için yapmaya çalışırlar. Bunu gerçekleştirmek her ebeveyn için kolay değildir. Ebeveynlik doğuştan gelen bir yetenek olmadığı gibi bunun bir okuluda yoktur. Her anne baba genellikle kendi ailesinden öğrendiklerini birkaç ufak tefek değişim ile uygulamaya çalışır. Ancak, çocuklar da ebeveynler de her jenerasyon da farklılaşmış olmasına rağmen uygulamalar eskide kalmış, eskiden uygun olan; “dayak cennetten çıkmadır“ yaklaşımında olduğu gibi günümüzde geçerliliğini yitirmiş olabilir. Bu nedenle güncel uygulamalar ve çocuk eğitimine bugüne değin yapılan araştırmalar ve etkili uygulamalar doğrultusunda gelen bilgiler, bazı yöntemlerin diğerlerine göre üstünlüğünü ve etkinliğini ortaya koymaktadır. Buna göre, net ve kesin olarak belirlenmiş sınırlar işe yarar. Zira bunlar sayesinde çocuklara kural ve beklentiler hakkında net mesajlar iletilir. Çocuklar böylece ne denmek istediğini anlarlar, ona göre hareket edebilirler. Sözler ve davranışlarımız arasındaki uyum, çocuğun gözünde bunların gerçek olduğu yönünde anlam kazanır.

Çocuklara verilen mesajlar davranış üzerine odaklanmalıdır. Burada amaç çocuğu incitmek değil; istenmeyen davranışı durdurmaktır. Ebeveyn telefon görüşmesi yaparken ısrarla, “anne sana bir şey söyleyeceğim“ tarzında yaklaşan çocuğa; “telefondayım, bitene kadar beklemek zorundasın“ tarzında bir yaklaşım uygundur. Çocuğun karakter ya da zekasını aşağılayacak tarzda yorumlar ise incitici olur, örneğin; “düşüncesizsin“, “ne aptalsın, görmüyor musun konuşuyorum?“.

Açık ve net ifadeler ile konuşmak ve kuralları buna göre belirlemek gerekir. Gerekirse neyi, nasıl ve ne zaman yapmasını istediğiniz de belirtmeniz gerekir. Örneğin, çocuğunuz dışarıda arkadaşlarla oyun oynamaya gidiyorsa ancak sizde saat 17:30’da evden çıkacaksınız, bu durumda yaklaşımınız; “saat 17:30’da hazır olmalıyız, dışarı çıkacağız, en geç saat 17:00’de evde olmalısın.” şeklinde olmalıdır. Yorumlarımız bu noktada, “eve geç kalma,” ya da “dışarı çıkacağız” şeklinde belirsiz olmamalıdır. Sesinizi sinirlendiğiniz için inceltmeyin, kalınlaştırmayın, yükseltmeyin. Zira ses tonunuz çok önemlidir. Diğer tümü kontrolünüzü kaybettiğinizin işaretçileridir. Ses tonunuz sizi ele verir. Sakin olun ve kontrolün sizde olduğunu ses tonunuzlada gösterin! Zaman zaman sakinleşmeye vakit olmaz. Çocuğun davranışı tehlikelidir ve durdurulması gerekir ama çocuk sizin sözünüzde ciddi olup olmadığınızı bilmek ve görmek ister. Örneğin, beş yaşındaki çocuğunuz dik bir yokuştan koşarak yola doğru inmektedir. Onun bu oyuna son vermediğinde neler olabileceğini anlattığınız halde davranışına devam etmektedir. Bu durumda davranışsal sonuca geçerek bu davranışı tekrarladığı takdirde ne yapacağınızı bildirmelisiniz. Bu örnekte; “yokuştan yola doğru koşarsan eve dönmek zorunda kalırsın” şeklinde bir mesaj verilebilir. Çocuğunu sözünüzü test ederse, belirttiğiniz davranışın arkasında durun. Her zaman söyledikleriniz arkasında durun. Diğer bir değişle, sözünüzün eri olun…

Önemli Temel Noktalar

Unutmayın siz de insansınız, hata yapabilirsiniz. Ebeveynlik deneyerek ve yanılarak öğrenilen bir beceridir. Gerçekte ve pratikte bunun başka bir yolu yoktur. Kendinize hata yaptığınız için işkence etmeyin. Ancak, sakin kalmak zor olduğunda bağırıp çağırmak yerine uzaklaşın. Araya çok kısa da olsa zaman koyabildiğinizde sakinleşebilirsiniz. Sakinleştiğinizde hata yapma olasılığınız azalır ve sizde yeni öğrendiniz uygun ebeveynlik davranışlarını gerçekleştirebilir hale gelirsiniz. Çocuğunuz sizin için en önemli varlığınızdır. Ona hiçbir zarar gelmesini istemezsiniz. Ancak, bazen sevgi nedeniyle çocuğu aşırı sıkmak ya da sırf o anda onu mutlu edebilmek için aşırı rahat bırakmak sizin olmasını istediğiniz olumlu sonuçları doğurmaz. Öte yandan tutarlı bir anne babalık yaklaşımı sözler ve davranışlarla desteklenirse daha olumlu sonuçlara ulaşılacaktır. Amacınız çocuğunuzla işbirliği içerisinde olumlu sonuçlara doğru ilerleme yolunda onun onun da kendi davranışlarını ve sorumluluğunu alarak olumlu bir sonuca ulaşmak olmalıdır. Anne babalar sıklıkla olumsuz davranışları görme eğilimindedir. Ancak, temel nokta çocuğunuzun olumlu davranışlarını pekiştirmek ve desteklemektir.

Romantik İlişkiler, Evlilik ve Ana- Baba- Çocuk İlişkileri (1. Basım / Kasım 2010) - Nobel Akademik

Ed: Tarık Solmuş

ISBN: 978-605-395-418-7