Aileye katılan yeni bebek herkes için bir keyif kaynağıdır. Ebeveynlerinin de yaptığı gibi abiler ve ablalar bebekle birlikte gelen kendi heyecan, merak, ilgi ve şefkatlerini genellikle hoş karşılarlar. Aynı zamanda hayat, onlar için anlayamadıkları ve kontrol edemedikleri şekilde değişmeye başlar.
Yeni bebekle birlikte çocuklarda kızgınlık, kıskançlık, dargınlık, kafa karışıklığı ve ebeveynlerinin kendisini eskisi kadar sevmeyeceği korkusu gibi hoş olmayan duygular görülebilir. Yaşı büyük olan çocuklar, bu hislerini gerileme davranışlarıyla -bebek gibi davranarak ve kendilerine bebekmiş gibi
davranılmasını isteyerek- ifade edebilirler. Ayrıca kızgınlıklarını öfke nöbetleriyle, bebeği çimdikleyerek, bebeğin oyuncaklarını veya ebeveynlerinin eşyalarını kırarak gösterebilirler veya tam tersi olarak harika bir çocuk ve abi/abla gibi davranarak kaybettiklerini düşündükleri ebeveynlerinin sevgisini geri kazanmaya çalışabilirler.
Bu duygular ve davranışsal tepkiler çok yoğun görülebilir ancak bunların hepsi tamamen normaldir. Aşağıda ebeveynlerin bu geçiş sürecini rahat atlatmaları için bazı öneriler bulunmaktadır.
Bebek Doğmadan Önce
Büyük olan çocuğunuzu doğumdan önce bebek/kardeş fikrine alıştırın. Buna ne kadar erken başlarsanız o kadar iyi olacaktır. Büyük çocuğun bu fikre alışması uzun süren, üst düzey bir çaba gerektirecektir.
Çocuğunuzun; kendisiyle kimin ilgileneceğini, annenin doğum için ne kadar süreliğine gideceğini, babanın eve ne zaman geleceğini ve kendisinin annesini ve bebeği görmeye ne zaman gidebileceğini bilmesini sağlayın ve çocuğunuzun konuyla ilgili bütün sorularını cevaplayın.
Özellikle somut ve görsel hatırlatıcılar rahatlatıcıdır. Planlarınızı yazın ve duvarlara yapıştırın. Bu notların varlığı okumayı bilmeyen çocuklara bile güven verir ve çocuklar bu notların kendileri için yeniden okunmasını isteyebilirler.
Bebek Eve Geldikten Sonra
Çocuğunuzla mümkün olduğu kadar bire bir geçirebileceğiniz zamanlar yaratmaya çalışın. Sadece 15 dakika veya haftada bir kez, bir öğleden sonra olsa bile anneyle ve/veya babayla birlikte geçirilen özel zaman çok önemlidir. Çocuğunuza, bu özel zamanı birlikte geçirdiğiniz için ne kadar memnun olduğunuzu söyleyin.
Çocuğunuza kendisinin bebeklik hikâyelerini anlatın ve onun bebeklik fotoğraflarını inceleyin. Bu, çocuğunuzun yeni bebeğe daha çabuk sevgi beslemesine yardım edecektir.
Doğru zamanlarda nazik bir şekilde çocuğunuza “büyük” çocuk olmanın faydalarını hatırlatın. Örneğin, “Bebekler sadece süt içebilirler, senin yediğin gibi dondurma yiyemezler.” ya da “Kardeşin bizimle yüzmeye gelebilmek için çok küçük. Senin kadar büyüdüğü zaman bizimle yüzmeye gelebilir.” gibi cümleler söyleyebilirsiniz. Bunlar, kıskançlık duyan veya bebek olmak isteyen çocuğunuza yardım edebilir.
Çocuğunuzu doğum öncesinde ve sonrasında bazı kararlara dâhil edin. Çocuklara “Sence sarı battaniyeyi mi alalım yoksa çizgili olanı mı?” diye sorulduğunda kendilerini daha çok kararlara dâhil olmuş hissederler. Bu, çocukların kontrol kaybı hislerinin giderilmesine de yardımcı olur. Bunu yaparken abartmadığınızdan da emin olun. Çünkü tüm bu özel alışverişlerin ve zaman harcanmasının bebek için olması, çocuğunuzda dargınlığa yol açabilir.
Eski kuralları, alışkanlıkları ve planları devam ettirin. Böylece hayatınız öngörülebilir ve mümkün olduğunca değişmemiş olarak kalır. Yine de kuralların, çocuğunuzu her zamankinden daha fazla zorlayacağını unutmayın. Büyük çocuğunuzun odasını değiştirmemeye çalışın. Bu, yerinden edilme hissine neden olabilir. Eğer onun odasını değiştirmek zorundaysanız bunu doğumdan birkaç ay önce yapmalısınız. Ayrıca eğer büyük çocuğunuzun odası değişirse veya aynı odayı bebekle paylaşması gerekirse ona odasında istediği değişikliği yapması için sorumluluk verin. Odayı bölmek için çekilen bir bant şeridi veya odanın ortasına asılan bir perde bile ona “en azından burası kendi alanım” hissini verecektir.
Çocuğunuza bebeklerin yapabilecekleri ve yapamayacakları şeyler konusunda açıklama yapın. Böylece çocuğunuz hayal kırıklığına uğramayacaktır. Çocuğunuzu kucağınıza alarak birlikte bebeklerle ilgili kitaplar okumak, ona hatıralarınızdan söz etmek ve hikâyeler anlatmak bunun için ideal bir yoldur.
Zaman zaman çocuğunuzdan yardım isteyin. Örneğin, bebek için bez getirmesini veya bebeğe şarkı söylemesini isteyebilirsiniz. Eğer çocuğunuz bebek arabasını sürmek ve bebeği taşımak isterse bunun belirlediğiniz net kurallar çerçevesinde ve güvenli bir şekilde yapılmasını sağlayın. Bu davranışlar, çocuğunuzun kardeşlik bağlarının kurulmasını ve öneminin anlaşılmasını sağlayacaktır.
Çocuğunuza dargınlığa neden olabilecek düzeyde fazla sorumluluk vermekten kaçının. Öte yandan eğer bir çocuk aşırı miktarda sorumluluk almak istiyorsa, sevginizi kazanmayı deniyorsa onu olduğu gibi sevdiğinizi bilmesini sağlayın. Çocuğunuza, abi veya abla olmuş olsa bile ebeveyn olmanın onun değil, sizin işiniz olduğunu söyleyin.
Çocuğunuz bebek nedeniyle bazı aktiviteleri yapamadığında ona alternatif eğlence aktiviteleri teklif edin. Örneğin, bebek uyuduğunda ve büyük çocuğunuzun sessiz olması gerektiğinde ona kurabiye pişirmeyi veya birlikte kitap okumayı önerin.
Çocuğunuzun bebek ile ilgili şikâyetlerini mümkün olduğunca çözmeye çalışın. Mesela bebek, büyük çocuğunuzu geceleri uyandırıyorsa kapıları kapatmak veya ses yalıtımı kullanmak gibi çözüm yollarına bakın. Böylelikle çocuğunuz bu süreçte sadece problemleri çözdüğünüzü değil, bebeğin ihtiyaçları kadar onun ihtiyaçlarının da karşılanması için ebeveynlerinin fedakârlıkta bulunduğunu görecektir.
İşler gittikçe zorlaştığında ve bu durum sıkça yaşandığı zamanlarda, çocuğunuzun beklendiği gibi davrandığını hatırlamanız size yardımcı olabilir. Çocuğunuza doğrudan, “Bazı zamanlar kardeşine kızgınlık hissetmen normal. Her çocuk, yeni bir kardeşi olduğunda böyle hisseder.” diye söylemeniz bile çocuk üzerinde sakinleştirici etki yaratacaktır
Bu yazı, Nobel Çocuk Yayınevi tarafından yayımlanan Abla Oldum isimli çocuk kitabından derlenmiştir.